Medcom: Energooszczędny transport jest już standardem, a nie innowacją.

Redakcja ,,Rynku Kolejowego”: We wrześniu odbywają się największe targi branży kolejowej – InnoTrans w Berlinie. To doskonała okazja, żeby podsumować poprzednie dwa lata na rynku transportu publicznego. Czy może Pan wskazać najważniejsze projekty Medcomu realizowane w tym okresie?

Zaczynając od zakończonych projektów, w 2023 roku dostarczyliśmy ostatnie zestawy przetwornic pomocniczych i falowników napędowych do nowych składów metra dla Warszawy. To był dla nas szczególnie istotny projekt, ponieważ Medcom jest warszawską firmą i jesteśmy dumni uczestnicząc w rozwoju naszego miasta. Innym kluczowym projektem było opracowanie nowej przetwornicy pomocniczej do pociągów dużych prędkości produkowanych przez Talgo dla niemieckiego DB i duńskiego DSB. To całkowicie nowa konstrukcja w pełnej technologii węglika krzemu, która wyznacza najwyższy standard w zakresie sprawności oraz rozmiarów przetwornic wielosystemowych.

To są przeszłe projekty, a jak wygląda portfel nowych zamówień? Czy Medcom wchodzi na jakieś nowe rynki?

Dzisiejszy portfel naszych zamówień to ponad 1,2 mld , z czego połowę złożyli nasi krajowi klienci. Warto podkreślić, że obecnie realizujemy projekty na sześciu kontynentach. Na rynkach zagranicznych umacniamy naszą pozycję m.in. w Ameryce Północnej, gdzie ściśle współpracujemy z Siemens Mobility US zarówno w projektach kolejowych jak i w tramwajowych. Do dzisiaj wyposażyliśmy ponad 600 pojazdów przewoźników w USA, Kanadzie i Meksyku. Nasza współpraca jest bardzo owocna dla obu stron i w ciągu najbliższych pięciu lat planujemy podwoić tę liczbę.

Odnośnie do nowych rynków, niebawem rozpoczynamy dostawy przetwornic pomocniczych do składów produkowanych przez Stadlera dla KTZ w Kazachstanie. Nie jest to dla nas debiut w tym kraju. Już wcześniej realizowaliśmy dostawy do Kazachstanu, ale z racji swojej skali projekt ten będzie na pewno kamieniem milowym naszej obecności w Azji Środkowej.

Poza wspomnianymi dwoma obszarami geograficznymi, kontynuujemy dostawy na rynku europejskim. Najnowsze projekty ze Starego Kontynentu obejmują m.in. przetwornice pomocnicze do nowych piętrowych EZT dla holenderskiego NS, falowniki napędowe i przetwornice do nowych składów metra w Sofii oraz wiele projektów tramwajowych, trolejbusowych i autobusowych dla europejskich miast.

Wspomniał Pan o projektach zagranicznych. Jakie są najważniejsze kierunki rozwoju na rynku krajowym?

Obecnie największe zamówienia dotyczą lokomotyw. Podpisaliśmy kontrakty na dostawy energoelektroniki do ponad 150 pojazdów, z czego większość to lokomotywy wielosystemowe przeznaczone do przewozów międzynarodowych. Dla naszego klienta – Newagu, opracowaliśmy nowy system napędowy do czteroosiowej wielosystemowej lokomotywy Griffin (E4MSU). Układ przystosowany jest do zasilania z trzech systemów trakcyjnych- 3 kV DC, 25 kV AC i 15 kV AC i będzie eksploatowany w sześciu krajach- Polsce, Niemczech, Czechach, Słowacji, Austrii i Węgrzech. Jesteśmy przekonani, że wielosystemowy Griffin umocni pozycje Newagu jako silnego producenta w Europie Środkowej. Inna lokomotywa, nad którą obecnie pracujemy, to dwutrakcyjna Gama Dual Power (111DE). Jest to przykład pojazdu stworzonego w celu optymalizacji zużycia paliwa i kosztów dla przewoźnika. Dzięki dwunapędowej konstrukcji, może być bardzo elastycznie wykorzystywana zarówno na odcinkach zelektryfikowanych, jak i niezelektryfikowanych.

Europejscy producenci taboru dużo uwagi poświęcają dyskusjom nad alternatywnymi źródłami zasilania. Czy Medcom jest również w nie zaangażowany?

Możemy spokojnie powiedzieć, że etap dyskusji mamy już za sobą. Od kilku lat mamy w seryjnej produkcji energoelektronikę przeznaczoną do pojazdów wodorowych. Już w 2017 roku wyposażyliśmy trolejbus Solaris w układ napędowy współpracujący z ogniwem wodorowym. Od tego czasu wyprodukowaliśmy ponad 300 przetwornic do ogniw dla trolejbusów i autobusów Solarisa, a warto wspomnieć, że pojazdy z Bolechowa w 2023 roku stanowiły aż 44,5% nowych autobusów wodorowych w Europie. Rozwiązania zero-emisyjne wykorzystuje nie tylko transport miejski. Dostarczamy również przetwornice do ogniw do wodorowych zespołów trakcyjnych. Jest to dość nowy rynek, producenci taboru wciąż testują swoje pierwsze pojazdy, a my zrealizowaliśmy już zamówienia na 30 układów przekształtnikowych DC/DC do składów wodorowych. Wierzymy, że ten sektor rynku będzie się dynamicznie rozwijał, ze względu na fakt, że dekarbonizacja transportu jest jednym z priorytetów polityki Unii Europejskiej.

W naszych poprzednich artykułach opisywaliśmy technologię węglika krzemu (SiC) stosowaną w produktach Medcomu. Czy to nadal dla Państwa najważniejszy kierunek rozwoju?

Zdecydowanie tak. Zastosowanie modułów mocy SiC jest częścią naszej długoterminowej strategii. Same tranzystory z węglika krzemu są już dojrzałymi produktami. Dzięki temu, że Medcom był jednym z pionierów wdrażania tej technologii w taborze miejskim i kolejowym, mamy już bardzo bogate doświadczenie z wieloma rodzajami pojazdów i urządzeń. Dostarczyliśmy do naszych Klientów już kilka tysięcy przekształtników SiC i jesteśmy przekonani, że powszechne wdrożenie tej technologii jest jednym z niezbędnych kroków w kierunku zwiększania efektywności energetycznej transportu publicznego.

W pierwszej połowie 2024 roku, 50% naszych przychodów pochodziło ze sprzedaży urządzeń w technologii SiC. W ciągu kilku lat planujemy zwiększyć ten udział do 70-80%.

Niektóre firmy twierdzą, że technologia SiC nie jest jeszcze wystarczająco sprawdzona i nadal ją badają.

Podejście do węglika krzemu zależy od stopnia zaawansowania w rozwoju tej linii produktowej. Niektórzy producenci nie są jeszcze gotowi do promowania tych rozwiązań. Z pewnością zarówno przetwornice pomocnicze jak i falowniki napędowe w technologii SiC przewyższają technicznie standardowe rozwiązania wykorzystujące krzemowe moduły IGBT, pod warunkiem, że ma się odpowiednie kompetencje i wiedzę jak je zastosować. Bazując na naszym doświadczeniu eksploatacyjnym, wiemy, że węglik krzemu zapewnia największe korzyści dla operatorów transportu miejskiego — w metrze, tramwajach oraz autobusach elektrycznych.

Wiodący producenci półprzewodników rozpoczęli masową produkcję tranzystorów wysokich mocy SiC w latach 2010-2011. Od tamtego czasu technologia tylko się doskonaliła. Należy jednak pamiętać, że dostępność modułów mocy SiC to dopiero pierwszy krok do opracowania wysoce sprawnych przekształtników. Wymaga to całkowicie nowego podejścia do projektowania, ze względu na wielokrotnie wyższe częstotliwości pracy. W skrócie można powiedzieć, że każdy przekształtnik trzeba zaprojektować od początku, w przeciwnym wypadku nie wykorzystamy przewag, które niesie zastosowanie węglika krzemu.

Medcom ma ogromne doświadczenie z węglikiem krzemu w porównaniu do innych globalnych producentów energoelektroniki trakcyjnej. Nasze pierwsze seryjnie produkowane przetwornice pomocnicze do tramwajów są w eksploatacji już od 2017 roku.

Do dzisiaj zainstalowaliśmy w naszych przekształtnikach ponad 25 000 modułów mocy SiC. Bazując na dotychczasowym doświadczeniu eksploatacyjnym, widzimy, że zarówno ich sprawność, jak też niezawodność są wyższe od przekształtników IGBT.

Uważa Pan, że węglik krzemu zastąpi krzem w energoelektronice?

Zdecydowanie tak. Myślę, że nastąpi to w bardzo bliskiej przyszłości. Korzyści dla producentów pojazdów oraz przewoźników, są ewidentne i policzalne. Każdy klient może dokonać dokładnej analizy kosztów cyklu życia produktu. Jeżeli przekształtniki są dobrze zaprojektowane, ta analiza zawsze będzie na korzyść węglika krzemu. Redukcja zużycia energii jaką można osiągnąć dzięki tym rozwiązaniom, jest jednym z kluczowych elementów zielonej transformacji, zwłaszcza w perspektywie rosnących cen energii elektrycznej.

Nasze przekształtniki SiC funkcjonują we wszystkich typach pojazdów transportu publicznego: autobusach elektrycznych, tramwajach, metrze, wagonach pasażerskich, EZT i lokomotywach. W każdym przypadku węglik krzemu zapewnia wyższą sprawność, a jednocześnie daje producentom pojazdów większą elastyczność projektowania, ze względu na mniejsze rozmiary i niższą wagę urządzeń. Dlatego mówimy, że w naszej ofercie technologia SiC nie jest już opcją specjalną, to nasz standard.